قدس آنلاین- گروه استانها- طیبه قاسمی؛ قصه غصه آب همیشگی است و کلاغش به خانه نمی رسد اگر تمام شدن آن را دروغ بدانیم، انسان نخستین به هوای آب کنار رودخانه ها جمع شد و بعد برای خوردن دانه کاشت و پایش آب ریخت، کم کم صنعت کشاورزی جان گرفت، کاشتی که شاه مهره اش آب بود و بعد سال ها یکه تاز  تصاحب آب ماند تا زنگ خطر نابودی اش طنین گیرد، در کشاورزی ایران، محصولات بی نظیری داشت و حرف ها برای گفتن، اما پیشرفت های جهانی ایران را به عقب می راند و در این میان کم شدن منابع آبی اش هم قوز بالای قوز شد، خوزستان هم که زمانی با رودها بزرگ به ذهن می آمد از این مصیبت دور نماند، سبک کشاورزی و سهمش در آب مناسب نبود، درختان زیادی از دست رفت تا بدانیم شیوه استفاده از آب را نمی دانیم، محصولات زیادی را دیگر نمی بینیم و شاید فرزندان ما اصلا طعمش را تجربه نکنندکه به فکر افتادیم کاری باید کرد، شیوه ای نو و طرحی تازه برای استفاده از آب در کشاورزی.

یک کشاورز که باغ نخل بزرگی در کوت سید صالح دارد، با اشاره به درخت هایش می گوید: وقتی نخستین درخت را می کاری حکم فرزندت را پیدا می کندف درختان باغم مثل سابق نیستند من که باغبانم می دانم رنگ سبزش نیز تغییر کرده و بسیاری از درختانم از داخل خراب می شوند، مجبور به قطع آنها می شویم و تمام اینها به دلیل کم کردن سهمیه آب ماست.

جلیل آل بوشوکه با ابراز نارضایتی از محصول تابستان قبل ادامه می دهد: شکل و طعم خرماها عوض شده اکثر آنها خشکند و میزان محصول ما پایین آمده هرچند همان مقدار هم به دلیل عدم کیفیت گذشته فروشی ندارد.

انعطاف برای مصرف آب در کشاورزی تا جایی، ممکن است

مدیر دفتر برنامه ریزی منابع آب و مطالعات پایه سازمان آب و برق استان خوزستان در گفتگو با خبرنگار قدس آنلاین عنوان می کند: نسبت به کاهش بیش از ۶۰ درصد آورده‌ی آب برای اینکه شرایط برای استان و مناطق دیگر نسبت به گذشته مناسب باشد میزان خروجی آب را کاهش نداده ایم اندک کاهش نیز برای احتیاط بوده که با توجه به اینکه میزان کاهش منابع تا آنجا که توانسته ایم سعی کرده ایم نیاز مردم را تامین کنیم.

داریوش بهارلویی درباره سهم کشاورزی ادامه می دهد: نزدیک به ۱۰ درصد میزان خروجی آب در استان خوزستان را در رهاسازی در دست داشته‌ایم این نشان می‌دهد که تمام توان را برای نیازها با توجه به کمبود شدید آب به کار برده ایم اما تا جایی می توان انعطاف داشت، باید محتاط باشیم و آب شرب را مدنظر قرار دهیم و سپس سایر مصارف مثل کشاورزی و امثالهم را.

بهارلویی با اشاره به اینکه تا جایی که می شود در بخش کشاورزی سعی کرده ایم حداقل خروجی ها را اعمال کنیم  می گوید: اما متاسفانه در ابتدای هر فصل هم به لحاظ منابع آبی محدودیت‌هایی داریم و به بخش های متولی مثل حوزه‌های  زهره  اعلام می‌شود که چقدر می‌توانیم از منابع آب استفاده کنیم، این است که در خصوص کشاورزی حداقل تا الان سعی شده خروجی ها خیلی اثرگذار نباشد .

این مسئول در پاسخ به خبرنگار قدس آنلاین مبنی بر اینکه تغییر الگوهای مصرف چقدر می‌تواند در کاهش مصرف آب تاثیر گذار باشند می‌گوید: بدون شک تغییر الگوهای مصرف تاثیر بسزایی دارد ما اول باید بپذیریم کشور و استان از لحاظ اقلیمی خشک و نیمه خشک هستند و خشکسالی مورد نادری در کشور ما محسوب نمی شود، حتی با داشتن رودخانه‌های زیاد باید خود را با شرایط اقلیمی منطبق کنیم به هر حال بحث سیکل هیدرولوژی بارندگی نیز مطرح است و این شرایط پیش آمده و ما باید به سمتی حرکت کنیم که الگوی کشت ما با شرایط اقلیمی همخوان باشد نه فقط رودخانه ها را در نظر بگیریم این به این معناست که بازنگری در شیوه های کشت نوع محصولاتی که در مناطق می کاریم، شیوه هایی که برای آبیاری قرار می دهیم بدون شک اثرگذار خواهد بود.

۹۰ درصد آب مصرفی در بخش کشاورزی است

بهارلویی بیش از ۹۰ درصد آب مصرفی را مصرف در بخش کشاورزی دانش می داند و می افزاید: مصرف ما در کشاورزی بیشتر از شرب و صنعت است و هر عملی که بتوانند این ۹۰ درصد را بهبود بخشد مسلماً برای منابع مصرفی آب اثرگذار خواهد بود و این باید به شکلی عملی و علمی انجام شود.

او خاطر نشان می کند: لازم است جهاد کشاورزی و دانشگاهها بررسی و تحقیق کنند تا ببینند چه می توان کرد که از منابع آب بهترین استفاده را برد آب برداشتی ما با آب مصرفی تطابق ندارد و می توانیم خیلی بهتر از این آب را در زمینه کشاورزی، صنعت و شهری استفاده کنیم.

آب مدیریت نیاز دارد

یکی از فعالان محیط زیست خوزستان در گفتگو با خبرنگار قدس آنلاین با اشاره به اینکه چرا باید آب شیرین رود خانه را که برای شرب و کشاورزی است صرف صنعت کنیم که این چنین دچار مشکل شویم؟ عنوان می کند: چرا باید در اصفهان برنج کاری شود وقتی با نبود آب مواجه اند، مسئله اینجاست که ما کمبود آب داریم و آب مدیریت نیاز دارد.

عباس سلطانی از لزوم ایجاد سیستم های آبیاری فنی و اراضی می گوید و اضافه می کند: باید از شیوه هایی استفاده کنیم که پرتی آب کمتری داشته باشیم.

راهکارهای قدیمی هزینه بر است

او در پاسخ خبرنگار قدس آنلاین در استفاده از کشت جایگزین با بیان این مهم که این راهکارهای قدیمی همه هزینه بر است، تشریح می کند: باید اراضی عوض شوند از یکسری کشت های جدید استفاده شود، اما متاسفانه کشاورزان هم مهندس ناظر های کشاورزی را تحویل نمی گیرند و می گویند که کشاورزی تخصص ماست و هر ساله انجام می دهیم شما می خواهید به ما یاد بدهید که چه کار کنیم.

سلطانی می گوید: فقط طرح های دولت است که می‌توان راهکارهای جدید برای آن داد، کشاورزی ما خرده مالکیتی و شخصی است و ما نمی‌توانیم تحمیل کنیم که چه کار کنند، از سوی دیگر آب را برای مدت ها ارزان به کشاورزان می‌دهیم، اگر آب گران باشد حالت بازدارندگی دارد .

او در گفته هایش با خبر از این اینکه مسائل مربوط به آب باید به یک ارگان داده شوند؛ بیان می کند: الان کشاورزی یک تصمیم می گیرد، وزارت نیرو و سازمان آب تصمیم دیگری و این بر مشکلات افزوده است.

اصلاح ژنتیکی کشت

این کارشناس درباره منع کشت برنج هم تصریح می کند: این محصول غرقابی است و نیاز است فعلا جایگزین شود اما در در دنیا از لحاظ ژنتیکی روی ارقام مقاوم سرمایه گذاری می شود، می‌توانند در ایران که از لحاظ کشاورزی هم پیش رفته است اقلامی را از لحاظ ژنتیکی اصلاح کنند که نیاز کمتری به آب دارد. خوزستان پر آب ترین استان کشور است اما استان فارس بیشترین گندم را می دهد

تولید ۱۴ میلیون تن محصول کشاورزی در خوزستان

معاون سازمان جهاد کشاورزی خوزستان با بیان اینکه هر ساله اراضی کشاورزی استان در سال سه بار زیر کشت می رود عنوان می کند: همین دلیل خوزستان را رتبه نخست تولید محصولات کشاورزی در کشور کرده و میزان تولید محصولات زراعی، دامی و باغی را به حدود ۱۴ میلیون رسانده است.

محمد قاسمی نژاد از دیگر برتری این استان در کشاورزی را وجود تالاب های فراوان می خواند و توضیح می دهد: با اجرای عملیات کشاورزی حفاظتی در استان خوزستان در سالیان گذشته برای استفاده بهینه از منابع و همچنین نتیجه بهتر سعی کرده ایم اصولی چون کشاورزی حفاظتی، بهبود  خاک، تغییر الگوی کشت را در مد نظر قرار دهیم.

او تغییر الگوی کشت را بیشتر استفاده از گیاهان کم مصرف می خواند و اذعان می کند: به عنوان راهکارهای حل بی آبی در کشاورزی و با توجه به این موضوع که ایران و استان خوزستان ممکن است درگیر خشکسالی شوند باید به ناچار کشت های جایگزین انجام دهیم و از کشت محصولاتی که مصرف آب زیادی دارند پرهیز کنیم.

قاسمی نژاد در تشریح استفاده از کشاورزی حفاظتی نیز اظهار می کند: در یک برنامه تدوین شده قرار است تا سال ۱۴۰۴ این نوع کشاورزی مرسوم شده تا بتوانیم کشاورزی سنتی را کنار بگذاریم..

اطمینانی برای فروش محصول تعویض کشت شده نیست

یک فعال اقتصادی با اعلام اینکه در کشوری که بحران آب دارد منطقی نیست به کشاورزان آموزش ترویج کشاورزی و بهینه سازی اصلاح الگوی مصرف آب را ندهیم، لازم است به جای کشت یک محصول پر آب از دانه دیگری که آب کمتری می خواهد استفاده کنیم و تعویض کشت قرار دهیم تا نتیجه ای که می گیریم به هزینه استفاده شده بیارزد.

علی دژمان اشاره می کند: اگر هم این کار صورت گیرد متاسفانه زمینه اینکه کشاورز تعویض کشت داشته باشد و محصول خود را خوب بفروشد فراهم نشده است، طبیعتا کشاورز هم به دنبال یک درآمد آنی، مقطعی دو ماه است، و این ضعف مدیریتی حتی به ورشکستگی کشاورزان هم می انجامد.

او از علاقه بیشتر کشاورزان به کشت سیفی جات دارند نام می برد و تصریح می کند: همین باعث شده گاهی کشاورزان حتی از پس دادن وام هایی که گرفته اند برنمی آیند، متاسفانه فرهنگ مصرف آب ما فرهنگ درستی نیست و نوع کشت های ما پر آب است نه اینکه آنها را تعطیل کنیم باید آنها را اصلاح کنیم تا هزینه هلای اقتصادی کمتری داشته باشیم.

آب دریا منبع قابل دسترس 

یک مدرس دانشگاه در ذخیره آب، سد و نیروگاه از استفاده ۹۵ درصدی آب در بخش کشاورزی می گوید: به همین دلیل است که ما هر کاری در زمینه آب انجام دهیم کشاورزی را تحت تاثیر قرار می دهد، این بخش گستردگی فراوانی دارد و به همین نسبت مدیریت قوی تری نیاز دارد.

اسکندری با عنوان اینکه سطح هوشیاری در جوامع بالا رفته و تقریبا اکثر مردم هم پذیرفته اند که کشور ما خشک است باید تدابیری اندیشیده شود تا بتوانیم از منابع دریایی خود استفاده بهتری ببریم، دریا قابل دسترس و همیشگی است و در باران و غیر باران منبع دارد.

باور بی آبی

تمام راه کارهای عنوان شده دغدغه های مردم و مسئولانی است که باور کرده اند ایران شرایط بغرنجی از لحاظ آبی در پیش رو دارد و این موضوع ملموس تر شده تا بی آبی کامل حاکم بر ما نشده، تلاش کنیم ابزارها و شیوه های مصرف از آب را در تمام قسمت ها به خصوص کشاورزی بهبود بخشیم.